Regio bezint zich op toekomst huisvesting bijzondere doelgroepen
Woensdag 25 januari vond in het Scheltema Complex in Leiden de regionale conferentie Huisvesting bijzondere doelgroepen plaats. Wethouders en ambtenaren uit regio Holland Rijnland spraken over de opgave waar zij voor staan bij de huisvesting van kwetsbare groepen in de samenleving. Ook de druk op de sociale woningvoorraad van verschillende groepen spoedzoekers was onderwerp van gesprek.
Regionale woonvisie
In 2017 willen de gemeenten een nieuwe regionale woonvisie opstellen. Door de recessie zijn veel minder nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Gemeenten moeten een antwoord vinden op de toenemende druk op de sociale woningvoorraad. Het aantal mensen dat een beroep doet op de sociale woningvoorraad -en daarmee de wachttijd voor een woning- neemt toe. Naast reguliere zoekers hebben ook spoedzoekers zoals statushouders, arbeidsmigranten en gescheiden mensen huisvesting nodig. Daar komt nu de doelgroep vanuit de decentralisatie maatschappelijke zorg bij. Evert Jan Nieuwenhuis is als lid van het dagelijks bestuur Holland Rijnland trekker van de regionale woonvisie. Hij benoemt waarom het van belang is om regionaal met elkaar te verkennen voor welke opgave de gemeenten staan. ’Als je niet oppast zijn bijzondere doelgroepen een vergeten doelgroep. Als je kijkt naar de aantallen, dan doen we deze doelgroepen onrecht. Met name de zorgdoelgroep.’
Op de conferentie bleek het lastig om te benoemen welke bouwopgave nu nodig is. Het is nog onduidelijk hoe groot de verschillende doelgroepen zijn en welke huisvestingsbehoeften zij hebben. Ook zorginstellingen hebben nog geen beeld welk deel van hun inwoners straks – met behulp van ambulante zorg- zelfstandig in de wijk kan wonen. Ook het draagvlak voor huisvesting van bijzondere doelgroepen in de wijk, is een aandachtspunt. Of je beter kunt spreiden of clusteren verschilt per doelgroep en ook de mate waarin zorg en begeleiding moet worden geleverd.
Decentralisatie maatschappelijke zorg
Vanaf 1 januari 2015 wordt stapsgewijs de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) uitgebreid met huisvesting en (woon-)begeleiding van kwetsbare groepen, de inloopfunctie Geestelijke Gezondheidszorg en Beschermd wonen. Eerst was enkel gemeente Leiden als centrumgemeente verantwoordelijk voor gespecialiseerde opvang zoals de daklozenopvang. Vanaf 2015 is iedere gemeente voor zich verantwoordelijk voor de hele keten.
Om de decentralisatie maatschappelijke zorg van centrumgemeente naar regiogemeenten goed te regelen stelden gemeenten hiervoor eind 2016 een regionaal beleidskader Maatschappelijke Zorg vast. Hierin staan de uitgangspunten voor onder andere de begeleiding en de opvang van verschillende doelgroepen in de maatschappelijke zorg. In 2017 volgt een uitvoeringsplan waarin staat hoe ze de transformatie gaan regelen. Het gaat dan niet alleen om het realiseren van fysieke huisvesting voor kwetsbare doelgroepen, maar ook om alle randvoorwaardelijke zaken die (zelfstandig) wonen mogelijk maken of houden. Roos van Gelderen is lid van het dagelijks bestuur Holland Rijnland en voor centrumgemeente Leiden verantwoordelijk voor de WMO-portefeuille. Om tot een uitvoeringsplan maatschappelijke zorg te komen wordt de conferentie Huisvesting bijzondere doelgroepen als startpunt benut. Van “Gelderen: het is van belang dat zowel mensen die bezig zijn met het woon-dossier als de WMO-wethouders en ambtenaren bij gemeenten hetzelfde kennisniveau en gevoel van urgentie krijgen”.
Gemeentelijke instrumenten
De gemeente speelt een centrale rol bij de huisvesting van bijzondere doelgroepen en spoedzoekers. Gemeenten in Holland Rijnland voeren samen de regionale huisvestingsverordening. Hierin wordt geregeld hoe de schaarse woningen over woningzoekenden worden verdeeld, onder andere door de inzet van de urgentie- en contingent-regeling. Gemeenten maken ook prestatieafspraken met corporaties. Het leveren van zorg en begeleiding wordt deels door het zorgkantoor en deels door de gemeenten betaald vanuit de WMO. De gemeenten en zorgpartijen zullen dan ook nauw samen moeten optrekken nu de scheiding van wonen en zorg op gemeentelijke schaal handen en voeten moet krijgen.
Speerpunt van regionale samenwerking
De landelijke beleidslijn is dat wonen en zorg onafhankelijk van elkaar worden georganiseerd. Dat heeft tot gevolg dat kwetsbare groepen vaker dan voorheen huisvesting in de wijk moeten vinden in plaats van in dure instellingen. Voor gemeenten met een krappe woningmarkt levert dit een flinke puzzel op. Tel daarbij op dat ook andere groepen een plekje op de woningmarkt zoeken. Dat is dan ook de reden voor de veertien gemeenten binnen Holland Rijnland om de huisvesting van bijzondere doelgroepen tot één van de speerpunten van regionale samenwerking te maken. Regionaal samenwerkingsorgaan Holland Rijnland organiseerde deze conferentie in het Leidse Scheltema Complex als aftrap voor de regionale verkenning. Holland Rijnland vervult in het vervolg van 2017 een trekkersrol voor de totstandkoming van de regionale woonvisie. Voor het uitvoeringsplan maatschappelijke zorg heeft centrumgemeente Leiden een primaire verantwoordelijkheid, en verzorgt Holland Rijnland het platform om tot regionale planvorming te komen.