Duurzaam opwekken, waar doen we dat?

De afgelopen maanden organiseerde Holland Rijnland informatieavonden over mogelijke locaties voor duurzame energieopwekking. Verschillende stakeholders lieten zich informeren en gingen zelf aan de slag met het plaatsen van windmolens en zonnevelden op een plattegrond van de regio. Het maakte de impact op het landschap zoals we dat kennen inzichtelijk en dát leverde wisselende reacties op.

Eind oktober en begin november vonden drie interactieve bijeenkomsten plaats in de subregio’s van Holland Rijnland. De avondsessies kwamen voort uit de ambitie van het Regionaal Energieakkoord Holland Rijnland, waarin is afgesproken dat de regio in 2050 energieneutraal is. Uitvoering van het akkoord vindt plaats via een aantal opgaven, waarvan Energie en Ruimte er één is. De tussentijdse  ambitie voor 2025 is dat we 2,5 PJ duurzaam opwekken via zonnepanelen op daken, zonnevelden en windmolens. Deze opgave stond centraal tijdens de recente bijeenkomsten. Het draaide hierbij vooral om de argumenten en voorwaarden rondom het wel of niet plaatsen van windmolens of zonnevelden op specifieke locaties. Zaken als financiën of netcapaciteit, werden vooralsnog niet meegenomen.

Impact

Elk van de drie avonden startte met een uiteenzetting van de opgave waarvoor Holland Rijnland staat. Wil Holland Rijnland in 2050 energieneutraal zijn, dan moeten we 26,8 Petajoule (PJ) aan energie opwekken. Vergelijk 1 PJ  met energie voor 15.000 huishoudens. En dat duurzame energieopwekking ruimte behoeft, werd ook al snel duidelijk. Voor 1 PJ zijn 30 tot 40 grote windmolens nodig. Die mogen niet te dicht bij bebouwing of hoogspanningskabels staan. Kies je voor zonneweides, dan heb je in plaats van één windmolen, 8 hectare grond nodig. Om dat equivalent aan biomassa-energie te bereiken, zijn 350 koeien nodig die maar liefst 113 hectare aan weiland nodig hebben. Ieder keuze heeft dus z’n eigen impact.

Na die uiteenzetting gingen de deelnemers zelf aan de slag op een landkaart van de subregio met kunststof fiches die het ruimtebeslag van een windmolen of een zonneweide weergaven. Dat de benodigde 26,8 PJ impact heeft op de omgeving, werd hen al snel duidelijk. Teruggrijpen op windenergie uit zee was daarbij niet realistisch, omdat die elektriciteit is gereserveerd voor onder meer industrie en treinen in heel Nederland. En al wilde liever niemand een windmolen in zijn achtertuin, velen begrepen dat een aantasting van het huidige landschap onvermijdelijk is. Maar over welk deel en hoe die verandering er uit mag zien, liepen de meningen uiteen. Sommigen vreesden voor onherstelbare schade aan het open landschap, de flora en fauna.

In het portefeuillehoudersoverleg Energie van Holland Rijnland op 21 november werden de opbrengsten van deze en voorgaande sessies besproken. Uit alle bijeenkomsten kwam duidelijk naar voren dat landelijke en provinciale restricties grote invloed hebben op de mogelijkheden en haalbaarheid van bepaalde locaties. Een ander punt dat naar voren kwam, was de wens om te verkennen of ruimte dubbel gebruikt kan worden en functies gecombineerd. Voor sommige stakeholders was de opwekking in stiltegebieden of op agrarische gronden eveneens bespreekbaar. Daarnaast werd opgeroepen om opwekking vooral langs bestaande structuren te laten plaatsvinden, zoals wegen of spoorlijnen. Juist omdat deze lijnen het landschap al doorkruisen, zou de realisatie van windturbines of zonnevelden hierlangs minder verstorend werken. En dit laatste zou mogelijk zijn, als restricties iets worden versoepeld.

Het vervolg

Vanaf nu tot medio januari wordt iedere gemeenteraad geïnformeerd over het proces rondom de energietransitie en de eerste ruimtelijke verkenning. Ook zal de opwekpotentie langs infrastructuur worden voorgelegd als logische optie. Concrete locatiekeuzes worden nog niet gemaakt. Momenteel wordt een voorstel richting de provincie voorbereid met een aanbod voor de opwekking van duurzame energie in 2025. Hierin staan onder welke ruimtelijke en sociaal-economische voorwaarden dat zou kunnen plaatsvinden, en waar kansen liggen voor de regio.